سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری «حوزه»، متن سؤالات و پاسخ‌های معظم‌له را منتشر می‌کند.

مراجعه نکردن رهن گذارنده

سؤال: فردى جنسى از من خريدارى نموده و «ساعتى» در مقابل آن رهن گذاشته تا پول جنس را بياورد، اكنون چند سال است كه پول آن جنس را نياورده و نشانى هم از او در دست نيست، حال با توجّه به اين كه نمى دانم پول جنس فروخته شده در آن زمان با پول «ساعت» برابر بوده يا تفاوت داشته، وظيفه اينجانب چيست؟.

پاسخ: شما مى توانيد ساعت را بفروشيد و قدر مسلّم طلب خود را برداريد و اگر به هيچ وجه به صاحب آن دسترسى نيست، بقيّه را از طرف صاحب آن در راه خدا صدقه بدهيد.

تحویلدار بانک و پول های زیادی

سؤال: اين جانب تحويلدار بانك هستم، در طىّ ايّام تحويلدارى، روزهايى پيش مى آيد كه در آخر روز مبلغى پول اضافه داريم، يا اين كه كسر مى آوريم. مبالغ پول اضافى را به حساب بانك واريز مى نماييم و مبالغ كسرى را نيز بايد از خودمان تأمين كنيم. آيا جايز است از پولهايى كه اضافه مى آوريم، كسرى ها را جبران نماييم؟

پاسخ: شما بايد طبق مقرّرات بانك و قراردادى كه با آنها داريد عمل نماييد و اگر در مورد پولهايى كه اضافى مى آيد قراردادى نداريد و از پيدا كردن صاحب آن مأيوس هستيد مى توانيد به شخص نيازمندى بدهيد و اگر خودتان نياز داريد به اندازه پول هايى كه كم مى آيد از آن استفاده كنيد.

تکلیف لاستیک دزدی خریداری شده

سؤال: شخصى دو حلقه لاستيك ماشين دست دوّم از فردى آشنا خريدارى مى كند، پس از چند روز متوجّه مى شود كه فروشنده، لاستيكهاى سرقت شده را به قيمت كمتر مى فروشد، لذا شخص خريدار مدّت يك سال است كه از لاستيك ها به علّت مشكوك بودن استفاده نكرده است و از طرفى هم نمى تواند آنها را به فروشنده بازگرداند; چون مدّت زيادى از آن گذشته است. حال مى خواهد از لاستيكها استفاده كند و حاضر است هر مبلغى را كه دستور مى فرماييد بابت حلال شدن مال مذكور پرداخت نمايد. خواهشمند است حكم چگونگى استفاده از آن را مرقوم فرماييد.

پاسخ: اگر يقين ندارد كه شخص مزبور اكثر كارش فروختن لاستيكهاى مسروقه است، مى تواند از آن لاستيك استفاده كند و معامله ظاهراً صحيح است؛ ولى اگر يقين به اين امر دارد، احتياط واجب آن است كه معادل قيمت لاستيك را از طرف صاحب اصلى اش به شخص نيازمندى صدقه بدهد، سپس مى تواند در آن تصرّف كند.

مال کم ارزش

سؤال: اگر انسان پول و وسايلى پيدا كند كه ارزش ريالى آن كمتر از صد تومان باشد، آيا مى تواند آن را خرج كند؟

پاسخ: اگر صاحب آن را نشناسد مانعى ندارد.

مصرف مال پیدا شده در مسجد؟

سؤال: آيا مال پيدا شده را، در صورتى كه از يافتن صاحب آن مأيوس شديم، مى توانيم در امورات مسجد صرف كنيم؟.

پاسخ: مى توانيد آن را تملّك كنيد و سپس به مسجد بدهيد، يا به نيازمندان صدقه داده شود.

* لطفاً به سؤالات مربوط به اموال گمشده و مجهول المالك كه ذيلاً خدمتتان تقديم مى شود پاسخ فرماييد.

سؤال الف) اگر قبل از سنّ تكليف، حقّ النّاس بر گردن داشته باشيم، بايد بعد از تكليف بپردازيم؟.

پاسخ: آرى، بعد از تكليف موظّفيد، حقّ النّاس را بپردازيد.

سؤال ب) اگر صاحب حق زنده نباشد، آيا مى شود به جاى او صدقه داد؟.

پاسخ: بايد به ورثه او داد و اگر ورثه او به هيچ وجه شناخته نشوند، از طرف صاحب وجه صدقه بدهيد.

سؤال ج) اگر مطمئن باشيم صاحب حق (اگر از او حلاليّت بطلبيم) حتماً ما را حلال مى كند. مثل اين كه بين دو برادر سال ها قبل اتّفاقاتى افتاده و الآن كاملاً از هم راضى و خشنودند، آيا باز هم استحلال لازم است؟.

پاسخ: اگر يقين داشته باشيد كه راضى هستند اشكالى ندارد.

سؤال د) اگر حلّيّت طلبيدن از حقّى كه بر گردن ما هست، موجب شرمندگى شود و بخواهيم پول آن را به آنها بدهيم، آيا مى شود پول را بدون بيان كردن عنوان آن، به نحوى به آنها بدهيم كه نفهمند؟.

پاسخ: از هر طريق برسانيد اشكال ندارد.

مصرف بیهوده اموال پدر و مادر

سؤال هـ) مقدارى از اموال پدر و مادرم را بيهوده مصرف كرده ام، مثلاً پول گرفته ام و براى تفريح بيش از اندازه با دوستان مصرف كرده ام و يا كتاب خريده ام و بدون حساب و كتاب به دوستانم هديه داده ام و الآن پشيمان شده ام، آيا بايد از اموال خودم به پدر و مادرم بدهم؟.

پاسخ: بايد حقّ آنها را بدهيد يا حلاليّت بطلبيد.

عدم رجوع صاحب اجناس تعمیری

سؤال: حكم اجناس مردم كه از مدّتها پيش جهت تعمير در نزد تعميركار مى باشد و براى تحويل گرفتن آن هيچ اقدامى نشده است، چيست؟.

پاسخ: چنانچه صاحبانش را مى شناسد، بايد به آنها برگرداند و اگر نمى شناسد، بايد تحقيق كند، هرگاه از پيدا كردن صاحبانش مأيوس گردد، مى تواند آن را بفروشد و قيمت آن را به فقير بدهد.

منبع: استفتائات حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی